27- Yeryüzünde bulunan ağaçlar kalem olsa, denizlerde
mürekkep olsa ve yedi deniz daha eklense, yine
Allah'ın sözleri yazmakla tükenmez. Doğrusu Allah güçlüdür,
hakimdir.
28- Ey insanlar! Sizin yaratılmanız ve tekrar
dirilmeniz tek bir kişinin yaratılması ve tekrar
diriltilmesi gibidir. Şüphesiz Allah, işitendir. görendir.
Bu, Allah'ın sınırsız dilemesinin
tekrarlanması, anlamını insanların
tasavvurlarına yaklaştırmak için, onların
bilgileri ve sınırlı gözlemlerinden çıkarılmış
bir tablodur. Çünkü neredeyse, onların beşeri
tasavvurları bu somutlaştırma ve örnekleme olmaksızın
Allah'ın sınırsız dilemesinin
anlamını kavrayamayacak durumdadır.
İnsanlar bilgilerini, yazma, sözlerini not etme ve
emirlerini imzalama işini, ağaçlardan edindikleri
kalemlerle gerçekleştirirler. Yazma işinde mürekkep de
kullanırlar ki, kullandıkları mürekkep bir hokka
dolusu veya bir şişe dolusunu geçmez. Burada insanlar
için canlandırılan örnekte ise yeryüzündeki tüm ağaçlar
kaleme, denizler mürekkebe dönüşüyor, dahası
denizler yedi kat artırılıyor ve
yazıcılar oturup Allah'ın yenilenir bilgisine
delalet eden ve dilemesine açıklık getiren kelimelerini
yazmaya koyuluyorlar... Peki sonuç ne oluyor? Kalemler,
mürekkepler, ağaçlar ve denizler tükenirken Allah'ın
kelimeleri tükenmiyor, onların sonu gelmiyor... Durum
sınırlı ile sınırsızın
karşı karşıya gelmesi durumudur. Ne
ölçüde çok olursa olsun sınırlı tükenecek, sınırsız
bir şey eksilmeden sınırsız olarak
kalacaktır... Allah'ın kelimeleri, bilgisi
sınırsız, iradesi engellenmez ve dilemesi
kayıtsız olarak yerine gelir olmasının
mantıksal gereği olarak tükenmezdirler.
Verilen örneğin sağladığı
değerlendirme sonucu; ağaçlar denizler ortadan kalkıyor,
canlılar cansızlar bir köşeye çekiliyor,
biçimler durumları gözden kayboluyor ve insan güçlü,
düzenleyen, yön veren, yaptığına tam egemen,
değişik dönüşüm göstermeyen, gözden uzak
olmayan ebedi yaratıcının gücü ve yüceliği
önünde baş eğerek duruyor. "Doğrusu Allah
güçlüdür, hakimdir."
Bu baş eğmiş görünüm önünde, bu
görünümden, yaratma ve ölümden sonra dirilmenin kolaylığına
ilişkin bir kanıt edinerek gezideki son vurguyu
indiriyor. "Ey insanlar! Sizin yaratılmanız ve
tekrar dirilmeniz tek bir kişinin yaratılması ve
tekrar diriltilmesi gibidir. Şüphesiz Allah, işitendir,
görendir."` Dilemenin salt yaratılacak nesneye yönelimi
ile yaratmayı gerçekleştiren irade açısından
bir veya birden fazla nesnenin yaratılması
aynıdır. O ferdin yaratılmasında
sınırlı bir emek harcamadığı gibi,
her ferdin yaratılmasında emek yinelemez de. Ona göre
bir tek kişinin yaratılması ile milyonların
yaratılması ve bir ferdin diriltilmesi ile
milyonların diriltilmesi birdir. Yaratma işi bir `kelime'
dilemedir, sadece "Bir şey dilediği zaman
O'nun buyruğu sadece o şeye ol' demektir, hemen olur."
(Yasin Suresi 82)
Yaratma ve ölümden sonra dirilme işinde, bîlgi ve güç
birlikte rol aldıkları gibi, onların ötesinde
duyarlı programlama ve kontrol da söz konusudur. "Şüphesiz
Allah, işitendir, görendir."
Burada önceki üç gezinin işlediği meseleyi
işleyen sonuncu gezi başlıyor. Gezi hemen,
Allah'ın `hak' O'nun dışında
yalvarılanların `batıl' olduğu, kulluğun
yalnız Allah'a özgü kılınması gerektiği
ve babanın oğul, oğlun babadan bir şey
savamayacağı ahiret günü meselesini gündeme alıyor.
Onlara çeşitli etkenler ekleyerek geniş evrensel alanda
sunuyor...